Όταν κάποτε άφησα το Λύκειο Κροκεών και αποσπάστηκα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους πίστευα ότι πολύ συχνά θα βρισκόμουν εδώ. Η καθημερινότητα όμως και οι υποχρεώσεις έθεταν άλλες προτεραιότητες. Οφείλω όμως να αναφερθώ στα χρόνια εκείνα που υπηρετούσα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειό σας αφού ήταν από τα πιο όμορφα. Τα παιδιά, οι συνάδελφοι, οι διευθυντές, ο χώρος. Τα χρόνια της νιότης σε όμορφο τόπο με ωραίους ανθρώπους. Συχνά, όχι όσο θάθελα όμως, βρέθηκα με χαρά πάλι εδώ λόγω φίλων αγαπημένων ή λόγω δουλειάς. Τα χρόνια πέρασαν και τα συνειδητοποιώ εδώ ιδιαίτερα. Θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχισμένο.
Τα Γ.Α.Κ.-Αρχεία Ν. Λακωνίας κέρδισαν όπως και τα Λεβέτσοβα την αγάπη μου. Ιδιαίτερα εφέτος η απόσπαση δύο πολύ καλών συναδέλφων της φιλολόγου Σταυρούλας Μπορέτου και της μουσικού Μαρίας Στελλάκου βοήθησε εξαιρετικά την υπηρεσία, αφού η όρεξη και το κέφι μας βοήθησε να οργανώσουμε καλύτερα το Αρχείο, να παραλάβουμε περισσότερα Αρχεία και να ταξινομήσουμε μόνο εφέτος 1.500 φακέλους.
Ένας από τους βασικούς στόχους της υπηρεσίας μας, όμως, είναι η επικοινωνία και η συνεργασία με όλες τις υπηρεσίες και βέβαια με τους Δήμους, με τους συλλόγους, με τους επιστήμονες, με τους επαγγελματίες, με τους αγρότες, με κάθε κάτοικο μιας περιοχής. Πιστεύουμε πως μόνο μέσω ευαίσθητων και ενημερωμένων πολιτών μπορούμε να επιτύχουμε τη διάσωση των Αρχείων και στη συνέχεια τη σωστή καταγραφή και όσο είναι δυνατόν την ανασυγκρότηση της Ιστορίας.
Χρησιμοποιώντας τα δικά μας βιώματα, των γονιών μας, των παππούδων μας ή άλλα στοιχεία, έγγραφα, φωτογραφίες, χάρτες, που κυρίως βέβαια σχετίζονται με τη δική μας, κοντινή μας Ιστορία και τοποθετούν το χώρο μας και τη ζωή μας μέσα στο χρόνο, αναπτύσσουμε την ιστορική μας συνείδηση.
Η υπηρεσία μας, τα Γ.Α.Κ.- Αρχεία Ν. Λακωνίας έχουν μακρά ιστορία, που άρχισε με τις προσπάθειες της «Ενώσεως των εν Αττική Σπαρτιατών» ήδη από το 1937 για την ίδρυση «Ιστορικού Αρχείου Σπάρτης» και την εξαιρετικά σημαντική συμβολή του Μητροπολίτη Σπάρτης Διονυσίου Δάφνου το 1939, που « μετά τόσης θέρμης ανέλαβε την πραγματοποίησιν της ιδρύσεώς του » . Δυστυχώς, προφανώς λόγω των επόμενων ιστορικών γεγονότων, όλες αυτές οι προσπάθειες σταμάτησαν. Στη συνέχεια το Ιστορικό Αρχείο υπολειτούργησε και περιήλθε στο Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ το 1967 γκρεμίσθηκε το κτήριο στο οποίο στεγαζόταν το Αρχείο και τα προβλήματα πολλαπλασιάσθηκαν.
Η ανασυγκρότηση του Ιστορικού Αρχείου Σπάρτης έγινε το 1985, όταν επανήλθε, όπως και όλα τα Αρχεία και οι Βιβλιοθήκες της χώρας, στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ο εντοπισμός, η συγκέντρωση, η ταξινόμηση των παλαιοτέρων ανενεργών Αρχείων των υπηρεσιών του νομού καθώς και ιδιωτικών Αρχείων, όπως και η εισαγωγή εκκαθαρισμένου νεότερου αρχειακού υλικού πλούτισαν το περιεχόμενο του Αρχείου. Τα Αρχεία που μέχρι το 1991 είχαν συγκεντρωθεί αποτέλεσαν τη βάση των «Γενικών Αρχείων του Κράτους - Αρχείων Ν. Λακωνίας» όπως μετονομάστηκε το Αρχείο με το νόμο 1946/91.
Οι εργασίες εντοπισμού, εκκαθάρισης, μεταφοράς, συγκέντρωσης, ταξινόμησης και έκδοσης ευρετηρίων των Αρχείων, όπως και η περαιτέρω μελέτη διαφόρων τμημάτων τους συνεχίζονται, καθώς και η συμμετοχή, όσο είναι δυνατόν, σε συνέδρια και συναντήσεις ιστορικού και αρχειονομικού περιεχομένου. Η διαρκής συγκέντρωση βιβλίων και περιοδικών, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αξιόλογης βιβλιοθήκης και ο λειτουργικός χώρος του Αναγνωστηρίου εξυπηρετεί το κοινό, τους ερευνητές και τους υπαλλήλους διαφόρων υπηρεσιών. Αυτή τη στιγμή η υπηρεσία στεγάζεται σε 4 κτήρια και καλύπτει περίπου 700 τετ.μέτρα.
Αρχείο , σύμφωνα με το άρθρο 1 του Νόμου 1946/91, είναι το σύνολο των μαρτυριών και των εγγράφων, αδιακρίτως χρονολογίας, σχήματος και ύλης, που σχετίζονται με τη δραστηριότητα του Κράτους, δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών ή νομικών ή φυσικών προσώπων ή ομάδων φυσικών προσώπων.
Το αρχειακό υλικό περιλαμβάνει πρωτότυπα ή αντίγραφα οποιασδήποτε ύλης ή τεχνικής, ιδίως:
α) Μεμονωμένα έγγραφα, χειρόγραφα, κατάστιχα, κώδικες και συλλογές αυτών.
β) Απομνημονεύματα και ημερολόγια.
γ) Αλληλογραφία επίσημη και ιδιωτική δημόσιων προσώπων.
δ) Έντυπα προπαγανδιστικά, εκκλήσεις, προκηρύξεις, αφίσες.
ε) Αρχεία καταχωρισμένα σε Η/Υ με οποιαδήποτε μορφή, σύμφωνα με την εξέλιξη της τεχνολογίας.
στ) Οποιοδήποτε υλικό σε ηχητικές και οπτικές αποτυπώσεις με ιστορική και πολιτιστική αξία.
Στο άρθρο 9 του ίδιου νόμου επισημαίνεται πως ο σκοπός της υπηρεσίας των Γ.Α.Κ. είναι:
α) Η εποπτεία, διάσωση, συγκέντρωση, συντήρηση, καταγραφή, μικροφωτογράφηση, ταξινόμηση και ευρετηρίαση του αρχειακού υλικού της χώρας και η διάθεση προς μελέτη όλων των δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων, εγγράφων και χειρογράφων, τα οποία αναφέρονται στην ιστορία και στην πολιτιστική κληρονομιά του ελληνικού έθνους και σε ό,τι έχει σχέση με τη διοικητική, οικονομική και κοινωνική ζωή του ελληνικού κράτους.
β) Η επισήμανση και απογραφή των εχόντων ιστορικό ενδιαφέρον δημόσιων αρχείων, η επιλογή και εισαγωγή τους στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η προετοιμασία για τη διάθεση στους μελετητές.
γ) Η συνεργασία με τις αρχές της Εκκλησίας, των εκκλησιαστικών και
μοναστηριακών ιδρυμάτων και άλλων θρησκευτικών φορέων για τη διάσωση του
αρχειακού υλικού.
δ) Η συνεργασία με τους κατόχους ιδιωτικών Αρχείων, τα οποία παρουσιάζουν ιστορικό ενδιαφέρον.
ε) Η εποπτεία των ειδικών Αρχείων του άρθρου 39.
στ) Η έκδοση δημοσιευμάτων (περιοδικών και αυτοτελών), που εξυπηρετούν
τη γνώση των ιστορικών πηγών της χώρας.
ζ) Η συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με άλλους
επιστημονικούς φορείς της ημεδαπής ή της αλλοδαπής.
η) Ο εμπλουτισμός με αγορά ή αποδοχή δωρεάς αρχειακού υλικού από τους
κατόχους τους και ομοιοτύπων αρχειακού υλικού που βρίσκονται σε ξένα κράτη ή
οργανισμούς.
Στα Αρχεία του νομού Λακωνίας αυτή τη στιγμή υπάρχουν τα εξής τμήματα:
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΑΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΛΑΚΩΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (20ός αιώνας) και ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ (Ιστορικού και Αρχειονομικού Περιεχομένου).
Στο τμήμα ΑΡΧΕΙΑΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ μπορεί ο ερευνητής να αναζητήσει πληροφορίες για οικονομικά και περιουσιακά στοιχεία και αλληλογραφία που αφορά τις Μονές της περιοχής από τα Εκκλησιαστικά αρχεία και συγκεκριμένα από το Αρχείο Ιερών Μονών Ν. Λακωνίας 1721-1942. Ακόμα μπορεί να αναζητήσει στοιχεία εμπορικού, οικονομικού και διοικητικού χαρακτήρα μέσα από τα Διοικητικά αρχεία δηλαδή τα Αρχεία των δημοσίων υπηρεσιών, όπως και στοιχεία για την εξέλιξη και τη διαδρομή τους στο χρόνο.
Τέτοια Αρχεία είναι:
• Το Αρχείο Τμήματος Πολεοδομίας και Πολεοδομικών Εφαρμογών 1927-1956
• Το Αρχείο Τμήματος Εμπορίου 1942-1972
• Το Αρχείο Τμήματος Συγκοινωνιών 1949-1989
• Το Αρχείο Δ.Ο.Υ. Κροκεών από τις αρχές του 20ού αιώνα.
• Το Αρχείο Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών 1958-1985
• Το Αρχείο Δ/νσης Επιθεώρησης Εργασίας 1945-1990
• Το Αρχείο Υπολιμεναρχείου Γυθείου 1936-1996
• Το Αρχείο Νομαρχίας Λακωνίας 1946-1987
• Το Αρχείο Τ.Ε.Β.Ε. Τρίπολης 1962-1985
• Το Αρχείο Δ.Ο.Υ. Γυθείου 1960-1980
• Το Αρχείο Ειρηνοδικείου Σελλασίας 1859-1962
• Για παράδειγμα Το Αρχείο του τμήματος Πολεοδομίας και Πολεοδομικών Εφαρμογών Ν. Λακωνίας (1927 - 1956) δίνει πολλές πληροφορίες για τη δημιουργία και την ανάπτυξη του οικιστικού δικτύου, για τους τύπους των σχεδίων, για τους μηχανικούς, αρχιτέκτονες κ. λ. π. στα μέσα περίπου του 20ού αιώνα . Γι΄ αυτό, άλλωστε, προβήκαμε και στην έκδοση του ευρετηρίου του ( Γ.Α.Κ. - Αρχεία Ν. Λακωνίας, Πέπη Γαβαλά, Το Αρχείο του τμήματος Πολεοδομίας και Πολεοδομικών Εφαρμογών Ν. Λακωνίας (1927 - 1956), Αναλυτικό αλφαβητικό ευρετήριο με Παράρτημα αρχιτεκτονικών σχεδίων, Σπάρτη 1992). Στο Αρχείο αυτό διασώζονται πολλά στοιχεία και για την περιοχή των Κροκεών. Μερικά έγγραφα, κυρίως αιτήσεις και άδειες για ανέγερση οικοδομών, για περίφραξη κτημάτων, για ανέγερση μάνδρας, προσθήκη οικοδομής, άδεια οικοδομής ελαιοτριβείου, για οικοδομή κλιβάνου των οικογενειών Αγαθάκου, Αλεξάκη, Αλεποχωρίτου, Βαρανάκη, Βαριακτάρη, Βλαχάκου, Γαλίζη, Γιάννακα, Γιαννοπούλου, Γορανίτη, Δημακάκου, Θωμάκου, Ινεμπολίδου, Καβελαριώτη, Κάκα, Καλογεράκου, Καράντζαλη, Κατσέτου, Κλώνη, Κοντάκου Κοντοβουνήσιου, Κοιλάκου, Λέκκα, Λιντζέρη, Οικονομάκου, καθώς και της Κοινότητας Κροκεών κατά την περίοδο 1927 - 1940 μπορείτε να δείτε στην έκθεση αρχειακού υλικού.
• Ακόμη πολλά στοιχεία σώζει το Αρχείο της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών Λακωνίας, το οποίο όμως, δυστυχώς, είναι ακόμη αταξινόμητο και δεν έχουμε εύκολη πρόσβαση.
• Πολύ σημαντικό για την έρευνα είναι και το αρχείο της ΔΟΥ Κροκεών με πλήθος στοιχείων, ονομάτων και οικονομικών μεγεθών από το 1927. Εδώ μπορείτε να δείτε ενδεικτικά ένα βιβλίο Αποθήκης 1949-1952 και ένα κτηματολογικό Διάγραμμα Αξιοποίησης πεδίου Τρινάσου του 1972.
• Αρκετά στοιχεία για την τέως κοινότητα Κροκεών προσφέρει το ταξινομημένο πλέον Αρχείο Νομαρχίας Λακωνίας, κυρίως σε ότι έχει να κάνει με τις συναλλαγές της με τη Νομαρχία κατά την περίοδο 1946 μέχρι το 1985. Στην έκθεση του Αρχειακού υλικού μπορείτε να δείτε Αντίγραφα Πρακτικών του Κοινοτικού Συμβουλίου με διάφορα θέματα, όπως «Περί εγκρίσεως πληρωμών», 1946 , «περί τιμής κατ΄οκάν χονδρικής πωλήσεως των υπό φορολογίαν προϊόντων γης», 1947, τα οποία αποστέλλονταν για έγκριση στη Νομαρχία, καθώς και έγγραφο προς το Νομάρχη Λακωνίας «περί της έλλειψης ύδατος εις την Πηγήν της Πίσω Βρύσης», 1949.
• Η ενασχόληση με τα εκπαιδευτικά αρχεία , δηλαδή το Αρχείο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Νηπιαγωγεία και Δημοτικά Σχολεία Νομού Λακωνίας) 1886-1990 και το Αρχείο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Ελληνικά Σχολεία, Γυμνάσια, Λύκεια Νομού Λακωνίας) 1862-1990 προσφέρει πλήθος πληροφοριών για την κοινωνία της Λακωνίας. Μέσα από τα μαθητολόγια, τους γενικούς ελέγχους, τα πρακτικά των συλλόγων των καθηγητών και των γονέων και κηδεμόνων ή τις καταστάσεις πληρωμών προκύπτουν αξιόλογα στοιχεία: Το πλήθος των μαθητών, η βαθμολογία τους, τα σχολικά προγράμματα και η εφαρμογή τους, το παιδαγωγικό σύστημα στην πράξη, τα οικονομικά στοιχεία. Όλα μαζί συντελούν στη δημιουργία νέων δρόμων για τη μελέτη της ιστορίας της εκπαίδευσης, και όχι μόνο, και ακόμη προκύπτουν από αυτά παραδείγματα προς αποφυγή ή προς μίμηση για το μέλλον. Το Αρχείο του δημοτικού σχολείου Καστορίου συμπεριλαμβάνεται στα αρχεία αυτά. Στη μικρή έκθεση αρχειακού υλικού μπορούμε να δούμε σήμερα τα Μαθητολόγια αρρένων 1896-1917, το Μαθητολόγιο, όπου δεσπόζει η παρουσία του Διευθυντή του σχολείου Χρίστου Βουκίδη, το μαθητολόγιο Θηλέων 1909-1911. Το 1871 πρέπει να ιδρύθηκε το ελληνικό σχολείο Λεβετσόβων . Το σχολείο όμως λειτουργούσε με έξοδα των οικογενειών των μαθητών τουλάχιστον από το 1834. Το σχολειό φαίνεται πως δεν λειτούργησε την περίοδο 1893-1895, διότι «καταργήθηκε επί διετίαν», προφανώς λόγω της επιβολής υψηλών εκπαιδευτικών τελών. Το σχολείο ήταν μονοτάξιο από το 1888 έως το 1904, ενώ το 1905 έγινε τριτάξιο, πλήρες δηλαδή. Το μαθητολόγιό του σώζεται από το 1889 και μπορείτε να το δείτε εδώ. Μέσω του μαθητολογίου του σχολείου αυτού αλλά και των υπολοίπων σχολείων της Λακωνίας μπορούμε να εντοπίσουμε τα παιδιά που ήταν από τα Λεβέτσοβα και παρά τις όποιες γεωγραφικές, οικογενειακές ίσως και οικονομικές αντιξοότητες έφταναν και στη Σπάρτη και στο Γύθειο αλλά και αλλού για να σπουδάσουν και να επιτύχουν την κοινωνική τους ανέλιξη. Οι μαθητές αυτοί που κυρίως προέρχονταν από το δημοτικό σχολείο των Λεβετσόβων φοίτησαν στο εδώ ελληνικό σχολείο καθώς και στα δύο ελληνικά σχολεία της Σπάρτης και του Γυθείου. Αρκετά παιδιά για τα δεδομένα της εποχής σπούδασαν στα Γυμνάσια της Σπάρτης και του Γυθείου. Όπως είναι φυσικό τα παιδιά που προχώρησαν στη μέση εκπαίδευση προέρχονταν σε ποσοστό 80% από αγροτικές οικογένειες. Μόλις το 20% προέρχονταν από οικογένειες ιερέων, δικολάβων, ιατρών, δασκάλων, ξυλεμπόρων, οινοπωλών, καφεπωλών, παντοπωλών, τοκιστών, αμαξηλατών, σαγματοποιών, τεκτόνων. Όμως στην πραγματικότητα το ποσοστό των παιδιών που προέρχονταν από τα «αστικά» λεγόμενα στρώματα ήταν διπλάσιο από τα παιδιά των αγροτικών οικογενειών. Κυρίως οι μαθητές ήταν αγόρια. Αναφέρουμε εδώ τα ελάχιστα κορίτσια που φοίτησαν μόλις στις αρχές του 20ού αιώνα στην Α΄ και τη Β΄ τάξη του ελληνικού σχολείου Λεβετσόβων: 1. Η Βασιλική Καράντζαλη του Δ. κτηματικού που γεννήθηκε το 1897, η οποία φοίτησε το 1909-1910 στις δύο πρώτες τάξεις του σχολαρχείου, 2. Η Πότα Λαμπρινάκου του Γ. οινοπώλη, που επίσης γεννήθηκε το 1897 και φοίτησε στην ίδια περίοδο στις ίδιες τάξεις και 3. Η Βασιλική Στρατηγάκου, κόρη του κτηματία και δήμαρχου Γεωργίου Στρατηγάκου που γεννήθηκε το 1895 και φοίτησε στην Α΄τάξη το 1905. Εδώ θα αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά από τα αγόρια που κατάγονταν από τα Λεβέτσοβα και προχώρησαν στο Γυμνάσιο:
- Ήδη στα μέσα περίπου του 19 ου αιώνα και συγκεκριμένα κατά τη δεκαετία 1860 - 1870 ο Πέτρος Λ. Μαυρομιχάλης γιός κτηματία (1850) φοίτησε μετά το Α΄ελληνικό σχολείο Σπάρτης μέχρι την Γ΄ τάξη στο γυμνάσιο Σπάρτης, όπως και ο αδελφός του Γεώργιος Λ. Μαυρομιχάλης, ο ορφανός Μιλτιάδης Ροζάκης (1853) φοίτησε μετά το Α΄ ελλην. Σχολείο Σπάρτης μέχρι την Γ΄ τάξη του Γυμνασίου Σπάρτης, ο Αναστάσιος Χ. Κούρτης (1858), γιος κτηματία φοίτησε μετά τα ελληνικά σχολεία Λεβετσόβων και Α΄ Σπάρτης μέχρι την Α΄ τάξη του Γυμνασίου Σπάρτης, όπως και ο Γεώργιος Ιωάννη Λιακάκος (1857), τα ορφανά αδέρφια Γρηγόριος (1846) και Δημήτριος (1849) Γ. Τσιγκουράκοι μετά το Α΄ εληνικό σχολείο τελείωσαν και το Γυμνάσιο Σπάρτης .
- Στη δεκαετία 1870 - 1880 οι Νικόλαος Ευστ. Αγγελάκος (1860), γιος κτηματία, Γεώργιος Αρ. Καράντζαλης (1862), γιος κτηματία, ο Λεωνίδας Α. Παναγάκος (1859) τελείωσαν το Γυμνάσιο Σπάρτης μετά τα ελληνικά σχολεία Λεβετσόβων και Α΄Σπάρτης, όπως και ο Κυριάκος Λ. Μαυρομιχάλης (1859), γιος του βουλευτή και κτηματία, ενώ ο ορφανός τότε Παναγιώτης Λ. Μαυρομιχάλης (1870) έφτασε μέχρι τη Β΄τάξη του γυμνασίου Σπάρτης και ο Περικλής Ηλία Παντελεάκη, γιος κτηματία έφτασε στην Α΄τάξη του γυμνασίου Σπάρτης και ο Πέτρος Ν. Παπαδάκος (1860) στην Γ΄ τάξη του γυμνασίου Σπάρτης
- Στα τέλη του 19 ου αιώνα το Γυμνάσιο Σπάρτης ή Γυθείου τελειώνουν οι Δημήτριος Ν. Δημακάκος (1873), γιος κτηματία, που αργότερα το 1921 τον βρίσκουμε δικηγόρο στη Σπάρτη, ο Ευστράτιος και ο Σαράντος Γ. Κακούρος (1865, 1871), ο Θαλής Κουτούπης (1868), ο Μιχαήλ Μπακάκος (1870), ο Γεώργιος Ι. Ροζάκης (1869), ο Πέτρος Ι. Σώτος (1869), οι ορφανόι Κων/νος Π. Βρεττάκος και Νικόλαος Ν. Γεωργούλης, ο Λεωνίδας Ι. Καράντζαλης (1874), γιος γραμματέα ειρηνοδικείου και κτηματία, ο Αντώνιος Πλούτωνος Κλώνης (1869), ο Ιωάννης Αν. Μέριανος (1885), και άλλοι που είναι αδύνατον να τους μνημονεύσουμε.
Εδώ θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφέρουμε τα ονόματα των καθηγητών που πέρασαν από το ελληνικό σχολείο Λεβετσόβων τουλάχιστον την περίοδο 1889-1912: Ηλίας Αποστολάκος, 1889-1891, Ι Κισκηρεάζης, 1900-1902, Δημήτριος Κοτρότσος, 1899-1900, Π. Κουλουφάκος, 1909-1910, Κλεάνθης Κουμανταράκης, 1902-1904, Μιχαήλ Μπακάκος, 1895-1899, Παναγιώτης Παπαδάκος, 1904-1909, Ιωάννης Ψυνάκης, 1891-1893.
Στα Γ.Α.Κ. -Αρχεία Ν. Λακωνίας βρίσκονται ακόμη
• τα Αρχεία των Ο.Τ.Α., όπως για παράδειγμα το Αρχείο Δήμου Σπαρτιατών 1817-1980, το Αρχείο Κοινότητας Κλαδά 1914-1996 και το Αρχείο Κοινότητας Βρεσθένων 1940-1980, τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στη μελέτη της Τοπικής Ιστορίας.
• Στο Αρχείο ακόμη διασώθηκαν και Συμβολαιογραφικά αρχεία , πληρεξούσια, προικοσύμφωνα, παραχωρητήρια, συμφωνητικά, διαθήκες, ομόλογα των συμβολαιογράφων Οιτύλου, Νεάπολης Βοιών, Γυθείου και Σπάρτης από τον 19 ο αιώνα, όπως και του Υποθηκοφυλακείου Λεβετσόβων, που ελπίζουμε σύντομα να είναι στη διάθεση της έρευνας. Η καθημερινή συναλλαγή μέρα με την ημέρα και ώρα με την ώρα παρουσιάζεται ανάγλυφα μέσα από τα έγγραφα αυτά και παράλληλα βοηθά στην ανασυγκρότηση της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης των περιοχών που αναφέρονται. Κάθε τέτοιο έγγραφο μεμονωμένο και όλα μαζί, εκτός από τα στοιχεία της γλώσσας της εποχής, του είδους του χαρτιού και του τύπου των σφραγίδων που χρησιμοποιούνται καθώς και των υδατοσήμων, προσφέρουν περισσότερες γνώσεις για τη ζωή με όλα της τα προβλήματα όπως αγοραπωλησίες λόγω ανάγκης, προικοσύμφωνα, ανταλλαγές περιουσιών, αντικατάσταση στη στρατιωτική θητεία, διαθήκες που παρουσιάζουν και μια ιδιαίτερη συναισθηματική απόχρωση, πληρεξούσια κάθε είδους: για υπογραφές, για παραστάσεις σε δικαστήρια, για είσπραξη χρημάτων και μέσα από όλα αυτά στοιχεία για τα επαγγέλματα, τις νοοτροπίες, την οικονομική κατάσταση των κατοίκων, τα προβλήματα της συγκοινωνίας και πάνω από όλα δεσπόζει ο εξομολογητής, όπως φαίνεται να ήταν ο συμβολαιογράφος της εποχής ο οποίος δημιούργησε κείμενα χωρίς πολλές τυποποιημένες εκφράσεις μεταφέροντας πολλές φορές και τη συναισθηματική φόρτιση των συναλλασσόμενων.
• Ακόμη τα Αρχεία Συλλόγων , όπως το Αρχείο Ιατρικού Συλλόγου Λακωνίας 1920-1962 και το Αρχείο Οικολογικού Συνδέσμου 1991-1995 δίνουν πληροφορίες για τη δημιουργία των συλλόγων και την πορεία τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
• Και βεβαίως ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα Ιδιωτικά αρχεία, όπως το Αρχείο Δημητρίου Σαλβαρά που καλύπτει την περίοδο 1709-1905, στου οποίου τα έγγραφα αναφέρεται και η ευρύτερη περιοχή των Λεβετσόβων, όπως για παράδειγμα στο αποδεικτικό των ενοικιαστών των προσόδων των Λεβετσόβων του 1830 καθώς και του 1834, που μπορείτε να δείτε στην έκθεση, κά. Άλλα σημαντικά Αρχεία που διασώθηκαν είναι το Αρχείο του Αγησιλάου Σγουρίτσα, της Οικογενείας Ματάλα 1846-1865 , του Παναγιώτη Μηνακάκη (αφίσες και φυλλάδια)1997-1998 κ.α. Το τελευταίο αρχείο εμπλουτίστηκε από την υπηρεσία μας και εμπλουτίζεται όσο είναι δυνατόν με φυλλάδια και αφίσες πολιτιστικού - πολιτικού και διαφημιστικού περιεχομένου του 20ού αιώνα. Επίσης συνεχίζεται ο εμπλουτισμός του Αρχείου ΛΑΚΩΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ τμήματος ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ με βιβλία Ιστορικού και Αρχειονομικού Περιεχομένου(20ός αιώνας).
• Το τμήμα ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ εργάζεται ιδιαίτερα πάνω στο θέμα της μετανάστευσης και του Γηροκομείου Σπάρτης σε συνεργασία με την Κουμαντάρειο Πινακοθήκη Σπάρτης και το Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Σήμερα που οι πηγές της ιστορίας έχουν πληθύνει και που η ίδια η ιστορία έχει ξεπεράσει τα όρια του μοναδικού και μεμονωμένου γεγονότος και της προσωπικότητας και έχει προχωρήσει σε άλλα επίπεδα δημιουργώντας νέους κλάδους, όπως η κοινωνική, δημογραφική, ποσοτική ιστορία, απαραίτητη προϋπόθεση για τη συγγραφή της είναι η συγκέντρωση όλου του υλικού, όσο είναι δυνατόν, από όπου κι αν προέρχεται, δημόσια ή ιδιωτικά Αρχεία, και η καλή οργάνωση, ταξινόμηση και διοχέτευση των πληροφοριών μας. Στόχος, λοιπόν, είναι η συλλογή του πάσης φύσης υλικού, η επιλογή του με μεγάλη προσοχή, εφ΄ όσον δεν μπορεί να διατηρηθεί ολόκληρο, η καταγραφή του, η ταξινόμησή του και η δυνατότητα να παραδοθεί στην έρευνα. Αν ένα στοιχείο παραμεληθεί ή δεν προσεχθεί ή δεν ταξινομηθεί σωστά, αργότερα θα είναι ένα χαμένο στοιχείο.
Οι περίοδοι της νεώτερης ιστορίας ελπίζουμε πως μπορούν να περιγραφούν στο μικρόκοσμο έστω της Λακωνίας. Στοχεύουμε στη δημιουργία κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων που να συνδέουν την Τοπική Ιστορία με την Ιστορία της χώρας μας για να κάνουν κατανοητό το τι σημαίνει πραγματικά Ιστορική περίοδος μέσα από τα κατάλοιπά της, που βρίσκονται γύρω μας και τα ζούμε καθημερινά, μέσα από το παραμύθι της γιαγιάς, τη διήγηση του παππού, τα χαρτιά και τα βιβλία του πατέρα, τα γράμματα και τις κάρτες της μητέρας, τα κατάστιχα του θείου, τις φωτογραφίες...... Μέσω των Αρχείων, λοιπόν, μπορεί κανείς να ασχοληθεί και να διερευνήσει θέματα της τοπικής Ιστορίας, στα πλαίσια πάντα της Ελληνικής πραγματικότητας, αλλά και της Ευρωπαϊκής συνάμα.
Για την ευκαιρία που μου δόθηκε εδώ σήμερα να σας ενημερώσω και να μοιραστώ μαζί σας την αγωνία μου για τη διάσωση των Αρχείων της Λακωνίας και την αξιοποίησή τους ευχαριστώ από καρδιάς τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κροκεών και τον φίλο συνάδελφο Θεόδωρο Οικονομάκο
Και βέβαια Ευχαριστώ όλους σας για την υπομονή που δείξατε στα λίγο αλλόκοτα μονοπάτια της δικής μας δουλειάς. Εύχομαι απόψε να δημιουργήθηκε μια σχέση. Μια σχέση αγάπης και προστασίας σε ότι θεωρούμε παλιό, ξεπερασμένο, άχρηστο.. Μα είναι τόσο νέο, σύγχρονο και προ πάντων πολύτιμο: Το παρελθόν μας..
Εφημ. Σπαρτιατικά Χρονικά, έτος Γ΄ αριθ. 35-36, Ιούνιος 1940, σ. 12.
Εφημ. Σπαρτιατικά Χρονικά, έτος Γ΄ αριθ. 27-28, Οκτώβριος-Νοέμβριος 1939. |
